Jacques Brel - "Rosa"

[PMC]

Wrzucam swój stary przekład tej świetnej piosenki Brel:

ROSA

przekład: Piotr Cieński

Tango stare to jak świat,
Które złotowłosi w takt,
Mówią niewyraźnie tak,
Gdy łaciny uczą się.
Przez szkolnego tanga dźwięk
Balon marzeń z hukiem pękł,
Świętokradczy zabrzmi jęk,
Kiedy nie zmądrzeje się.
To rodziców tango jest,
Których dzieciom każe gest,
Uczyć się pomimo łez,
O ich przyszłość czują lęk.

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis

Tak prymusów tango brzmi,
A z ich pryszczy każdy drwi,
Choć to tango mają w krwi,
Ale w zimnych sercach strach.
To jest tango właśnie tych,
Co się nie sprawdzają i
Płyną im rozpaczy łzy.
Aptekarski podjąć fach,
Jak ojcowie niegdyś chcą,
Ja zaś nie uczyłem się,
Bo od tang rosa, rosae,
Wolę Róży wdzięk i takt.

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis

To spacerów tango gra,
I samotnych schadzek par,
A donosicieli klan,
O nic nie da spytać się.
Dni deszczowych tango brzmi,
Kałuż bez miłości i
Zrozumiałem dzięki nim:
Nie chcę być da Gamą, nie!
Ale tanga słodki czas
Złączył pocałunkiem nas
Na polanie, gdy dzień gasł,
Rumieniła Róża się.
Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis

To jest tango ocen złych,
Stosy układałem z nich,
Przez nie, jakby nigdy nic,
Skakał błazen, albo pies.
Nagród szkolnych tango gra,
Nagród otrzymanych za
Nieprzydatnej wiedzy stan.
Edukacji nadszedł kres.
Szkoda tego tanga mi,
Bo, gdy mogłem kupić dni,
Prawda z nas okrutnie drwi,
Róże kolce mają też.

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis


I oryginał:

C'est le plus vieux tango du monde
Celui que les têtes blondes
Ânonnent comme une ronde
En apprenant leur latin
C'est le tango du collège
Qui prend les rêves au piège
Et dont il est sacrilège
De ne pas sortir malin
C'est le tango des bons pères
Qui surveillent l'oeil sévère
Les Jules et les Prosper
Qui seront la France de demain

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis

C'est le tango des forts en thème
Boutonneux jusqu'à l'extrême
Et qui recouvrent de laine
Leur cœur qui est déjà froid
C'est le tango des forts en rien
Qui déclinent de chagrin
Et qui seront pharmaciens
Parce que papa ne l'était pas
C'est le temps où j'étais dernier
Car ce tango rosa rosae
J'inclinais à lui préférer
Déjà ma cousine Rosa

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis

C'est le tango des promenades
Deux par seul sous les arcades
Cernés de corbeaux et d'alcades
Qui nous protégeaient des pourquoi
C'est le tango de la pluie sur la cour
Le miroir d'une flaque sans amour
Qui m'a fait comprendre un beau jour
Que je ne serais pas Vasco de Gama
Mais c'est le tango du temps béni
Où pour un baiser trop petit
Dans la clairière d'un jeudi
A rosi cousine Rosa

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis

C'est le tango du temps des zéros
J'en avais tant des minces des gros
Que j'en faisais des tunnels pour Charlot
Des auréoles pour saint François
C'est le tango des récompenses
Qui vont à ceux qui ont la chance
D'apprendre dès leur enfance
Tout ce qui ne leur servira pas
Mais c'est le tango que l'on regrette
Une fois que le temps s'achète
Et que l'on s'aperçoit tout bête
Qu'il y a des épines aux Rosa

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis


A tutaj sam JB w wersji francuskiej:
<!-- m --><a class="postlink" href="http://pl.youtube.com/watch?v=v6rLLE48RL0">http://pl.youtube.com/watch?v=v6rLLE48RL0</a><!-- m -->
i po flamandzku:
<!-- m --><a class="postlink" href="http://pl.youtube.com/watch?v=cdK6J40S69c">http://pl.youtube.com/watch?v=cdK6J40S69c</a><!-- m -->

[dauri]

Postawiłeś sobie poprzeczkę wyżej niż sam Brel. W języku francuskim wszystkie słowa są akcentowane na ostatniej sylabie, więc wymyślono sztuczny sposób na śpiewanie rymów żeńskich (w sensie akcentu na przedostatniej sylabie) - wymawianie tzw. "niemego e", którego w mowie zasadniczo się nie wymawia.

Brel podchodzi w tej piosence bardzo niekonsekwentnie do długości wersów i traktowania rymów jako męskie lub żeńskie, nawet w obrębie jednej grupy rymów:

C'est le tango des bons pères (rym żeński realizowany jako żeński)
Qui surveillent l'oeil sévère (rym żeński realizowany jako męski)
Les Jules et les Prosper (rym męski)

Ech, ten Brel - na dodatek zgubił sylabę w ostatnim wersie, na co mu był ten "Jules", przecież dwusylabowych męskich imion ci u nas dostatek: François, Simon, Vincent, Julien - do wyboru do koloru.

Mogłeś z powodzeniem zasosować w trójwersowych rymujących się grupach fredrowski rytm _ u _ u _ u _ u - przynajmniej w niektórych. Ogólnie - bardzo dobry przekład, ale trochę się poczepiam, w końcu po to jest to forum

1) "złotowłosi" - bardziej jednoznacznie powinno się od razu kojarzyć z dziećmi (po francusku "têtes blondes" to praktycznie idiom.

2) "niewyraźnie" - chodzi o to, że "dukają" - może udałoby się użyć tego słowa?

3) "Których dzieciom każe gest" - trochę niezręczne

4) "Co się nie sprawdzają i" - jw. (z powodu końcowego "i")

5) "Wolę Róży wdzięk i takt" - młody chłopak chyba nie powiedziałby, że woli dziewczyny "takt". Pewnie wręcz wolałby brak taktu. Może "kształt"? Choć powinno być też jasne, że chodzi o dziewczynę a nie o kwiat (w śpiewie nie widać wielkiego "R").

6) "Kałuż bez miłości i" - patrz 4)

7) "Nie chcę być da Gamą, nie!" - bez tego "Vasco" trochę niezrozumiałe. Może by go zastąpić Kolumbem?

8) "Rumieniła Róża się" - może zachować grę słów "Róża różowiła się"?

9) "Nagród otrzymanych za" - patrz pkt 4) i 6)

10) "Bo, gdy mogłem kupić dni" - nie bardzo rozumiem, o co chodziło Brelowi. Pewnie o to, że w latach szkolnych czas się nie liczy i traci się go na wkuwanie rzeczy niepotrzebnych, a potem "czas to pieniądz". Ale w oryginale nie jest to superjasne. W przekładzie też nie bardzo wiadomo, o co chodzi. Może to odpuścić i napisać coś, co byłoby zrozumiałe, np. "Gdy minęły szkolne dni".

11) "Prawda z nas okrutnie drwi" - może "życie" zamast "prawda"?

Przy okazji, nie bardzo rozumiem w oryginale "deux par seul" i wygooglowałem coś takiego (dla frankofonów): <!-- m --><a class="postlink" href="http://www.europemaxima.com/spip.php?article146">http://www.europemaxima.com/spip.php?article146</a><!-- m -->

PS. Pozwoliłem sobie poprawić parę literówek w oryginale.