Filozofia w twórczości Herberta

[Mat]

Czy ktoś mógłby polecić mi jakieś publikacje na temat filozofii w twórczości Herberta? Bądź choćby wskazać, nakreślić z jakich filozofii czerpie Herbert w zagadnieniach takich jak choćby byt i czas?

pozdrawiam
mat

[blazej]

Pamietam, że w książce Poznawanie Herberta czytałem ciekawy esej:
Karl Dedecius - Uprawa filozofii. Zbigniew Herbert w poszukiwaniu tożsamości.

oraz

Ruszar - Chrzest Ziemii - o związku Herberta z Nietzsche - książka: Portret z początku wieku

[Mat]

Karl Dedecius - Uprawa filozofii.

Czytałem...

Ruszar - Chrzest Ziemii - o związku Herberta z Nietzsche

nie czytałem... i bardzo z tego powodu ubolewam

dzięki !!

[Grabi]

Józef Maria Ruszar, Chrzest ziemi (Herbert, presokratycy i Nietzsche) [w:] Portret z początku wieku, Lublin 2005, s. 266-287;
Magdalena Kalemba, Jaskinia filozofów – analiza Herbertowskiej wizji Sokratesa, tamże, s. 362-372;
Radosław Sioma, Aż runą świata ściany cztery. Epikurejskie źródła sensualizmu poezji Zbigniewa Herberta, [w:] Zmysł wzroku, zmysł sztuki, Lublin 2006, s. 80-105;
Natalia Jakacka, „Kant. Ostatnie dni”. Propozycja lektury wiersza z tomu „Epilog burzy”, [w:] Czułość dla Minotaura, Lublin 2005, s. 30-40;
Adam Workowski, Zagadka tożsamości pana Cogito, [w:] Wyraz wyłuskany z piersi, Lublin 2006, s. 169-176;
Tomasz Cieślak-Sokołowski, Lektury filozoficzne młodego Herberta, tamże, s. 276-293;
Józef Maria Ruszar, Stróż brata swego, Lublin 2004, Rozdział 2. Dlaczego klasycy, Filozoficzny rodowód Pana Cogito, s. 70-74;
Jerzy Kopania, Herbertowski Sokrates, czyli filozofia podejrzeń, [w:] Herbert i znaki czasu, Białystok 2001, s. 31-43;
Sławomir Raube, Gorzki smak sceptycyzmu. Herbert i duch filozofii, tamże, s. 201-213;
Lesław Hostyński, Herberta metafizyka cierpienia a filozofia Henryka Elzenberga, „Ethos” 2000, nr 4(52);
Lidia Wiśniewska, Filozofia i mechanizmy konstrukcyjne świata poetyckiego Zbigniewa Herberta, [w:] Twórczość Zbigniewa Herberta, Kraków 2001;

Ponadto w październiku 2007 odbyła się sesja „Filozoficzne aspekty twórczości Zbigniewa Herberta”, z której materiały też zostaną prędzej czy później wydane (z pozdrowieniami Krzysztofowi Gajdzie przypomnienie o marzeniu dotyczącym innych materiałów ;--))

To oczywiście nie jest pełna bibliografia, tylko pobieżne przejrzenie tytułów pod kątem występowania słowa „filozofia”.

Pozdrawiam!
Grabi

[Mat]

Grabi, czy posiadasz te pozycje? (oprócz Poznawania Herberta, które już mam)

[Grabi]

Tak. Zapraszam, jakbyś potrzebował.

Pozdrawiam.
Grabi

[Mat]

W wolnej chwili(czyt. gdzieś koło czerwca) się zgłoszę!
Dziękuję!

[lump]

Publikacji takowych nie posiadam, a co do kierunków filozoficznych w poezji Herberta to czerpał On chyba z całego dorobku myśli filozoficznej, m. in. z gnostycyzmu, który wyraźnie można zauważyć w wierszach "Przesłuchanie anioła", czy "Sprawozdanie z Raju". O innych wspomnieli inni.

[Mat]

z gnostycyzmu, który wyraźnie można zauważyć w wierszach "Przesłuchanie anioła", czy "Sprawozdanie z Raju".

Czy mógłbyś rozwinąć tą myśl? Wydaje mi się, że jest to drobna nadinterpretacja.

[lump]

Spróbuję...
W wierszu "Przesłuchanie anioła" uwagę zwraca cały cykl owego przesłuchania. Najpierw mamy do czynienia z doskonalszą, według gnostyków, formą bytu "Kiedy staje przed nimi jest jeszcze cały z materii światła", w trakcie przesłuchania następuje materializacja i tym samym swoiste wcielenie w winę, a jak wiadomo, materia dla gnostyków była czymś złym i każde jej zetknięcie z bytem niematerialnym prowadziło do stopniowej degradacji owego bytu. Na tym poglądzie oparli swoją historiozofię. Poza tym uwagę zwraca samo pojęcie "eonu". Wg słowników eon to tyle co wieczność, długi okres czasu. Ale filozofia gnostyków w pojęciu eonu widzi coś więcej, a mianowicie obok okresu czasu tym terminem określano również byty, nazwijmy je, transcendentne, czyli wszelkiej maści duchy, anioły, demony itp. I takowe powiązanie mamy również w tym wierszu: "eony jego włosów", czyli pewna era, epoka związana jest również z jakąś duchową postacią.
Z kolei wiersz "Sprawozdanie z Raju" również ukazuje konflikt między materią a bytem niematerialnym: "ale nie udało się oddzielić ciała od duszy". Poza tym we frazie "Boga oglądają nieliczni jest tylko dla tych z czystej pneumy" mamy do czynienia z kolejnym poglądem gnostyków, a mianowicie z kategoriami ludzi. Podzielili ci oni ludzi na: hilików, psychików i pneumatyków, czyli tych, którzy należą tylko do swiata materii (hilicy), tych którzy posiadają duszę (psychicy) i wreszcie tych, którzy posiadają również boskiego ducha czyli ową pneumę. Termin ten pojawia się już wcześniej, m.in. u stoików, ale tak pojeta pneuma jest tylko u gnostyków.
Można by na ten temat napisać dużo więcej ale szkoda czasu. Mam nadzieję, że w jakiś sposób wyjaśniłem tezę, którą postawiłem.

[Mat]

Można by na ten temat napisać dużo więcej ale szkoda czasu.

szkoda, chętnie bym poczytał. Hipoteza jak najbardziej słuszna i prawdopodobna, chociaż dalej mam wątpliwości co do faktycznego, zamierzonego oparcia się Herberta na tej filozofii. W Przesłuchaniu Anioła, sam proces wydaje się procesem twórczym, niźli degradacyjnym, odnosząc się zwłaszcza do innego utworu, mianowicie do "Żeby tylko nie anioł". Brakuje mi tutaj jakiegoś wątku zdradzającego przywiązanie do systemu wartości gnostycyzmu- do bytu niematerialnego, wręcz przeciwnie- wydaje mi się, że Herbert sympatyzował z materią.

pozdrawiam!

[lump]

Ależ nawet przez myśl mi nie przeszło, że Herbert sympatyzował z gnostycyzmem. Chciałem tylko pokazać, że w Jego poezji jest naprawdę wiele motywów filozoficznych, nawet tak fantasmagorycznych jak gnostycyzm, że nie można ograniczać pola Jego twórczości jeno do starożytnej Grecji czy Rzymu, jak czynią to niektórzy. Zdarza się to nawet polonistom
Aha, postawiem ci piwo za podjencie dyskusyji

[Mat]

Zdarza się to nawet polonistom

nawet? myślę, że zwłaszcza...

Aha, postawiem ci piwo za podjencie dyskusyji

czy to aluzja do mojej wypowiedzi?

[lump]

żadnych aluzji :tak:

[Mat]

chentnie skoryguje moje blendy jeśli mi je wytkniesz

[nadzieja]

http://www.teatry.art.pl/!recenzje/jaski...e/wher.htm
Premiera miała miejsce rok temu w Krakowie, może więc ktoś z forumowiczów miał okazję widzieć i doradzi mi, czy warto się wybrać.